.png)
Als auteur van je eigen levensverhaal maak je verbinding met jezelf en schep je ruimte voor het verhaal van de ander. Â Het is een krachtig middel bij identiteitsontwikkeling. Het geeft inzicht in onze eigen waarden, normen en overtuigingen en die van de groepscultuur waarvan we deel uitmaken. Het helpt ons te begrijpen waarom we bepaalde zaken zo leuk of lastig vinden. Verkenning van ons persoonlijk verhaal vormt de rode draad bij het proces van onze bewustwording.
Het leven als kunstvorm
Narratieve levenskunst is een concept dat zijn oorsprong vindt in de narratieve psychologie en filosofie. Aan de basis van levenskunst staan onder meer de filosofen Socrates en (wat recenter) Michel Foucault.
Narratief duidt op het vertelde verhaal en is afgeleid van het Latijnse narrare. Het begrip narratief is vooral bekend in de psychologie, coaching, supervisie en marketing. In elke verhaallijn is een persoonlijke boodschap of thema te ontdekken. Een narratief kan beeldend worden beschreven en staat symbool voor de innerlijke belevingswereld. Eigen creativiteit kan worden ingezet om het narratief uit te drukken in fictie, gedicht of lied.
Levenskunst is een hot topic in organisatiekunde en bij het management en gaat over de zorg voor jezelf als medewerker. Het leven wordt opgevat als een kunstwerk wat nooit af is. In deze levensopvatting zijn kritisch denken, bewuste zelfreflectie, waardenonderzoek, leren voelen en indelen van levenstijd belangrijke thema’s. De kunst van het leven richt zich daarmee niet op onze buitenkant maar op onze binnenwereld en op de realisatie van de doelen die we onszelf stellen.
Bij narratieve levenskunst draait het om het begrijpen van ons leven als een verhaal, waarin wijzelf de hoofdrol spelen. Door in onze eigen verhaallijnen te duiken, leren we onze ervaringen beter te begrijpen, creëren we een breder identiteitsbesef en zijn we beter in staat richting te geven aan ons leven. Kortom, ook het leven zelf is een kunstvorm.
Identiteitsontwikkeling
Maar waarom is narratieve levenskunst relevant voor het werken aan je professionele identiteit? Als professional kun je narratieve levenskunst gebruiken om je eigen verhaal te onderzoeken en te begrijpen hoe verschillende gebeurtenissen en handelingen hebben bijgedragen aan wie je vandaag bent. Je kunt een dieper inzicht krijgen in je eigen motivaties, waarden en doelen. Je kunt je ook afvragen welke verhalen je over jezelf vertelt en hoe deze verhalen van invloed zijn op je gedrag en keuzes die je maakt.
Wanneer je dieper in je eigen verhaal kijkt kun je patronen herkennen en begrijpen waarom bepaalde dingen steeds terugkeren in jouw leven. Dit stelt je in staat om nieuwe keuzes te maken en oude patronen los te laten die niet langer dienen. Je kunt belemmerende overtuigingen identificeren en nieuwe mogelijkheden ontdekken.
Narratieve levenskunst is een manier om ervaringen te herinterpreteren en nieuwe betekenissen toe te kennen. Hierdoor kun je effectiever handelen en doelgerichte beslissingen nemen. Je werkt dan aan het opbouwen van een sterke professionele identiteit. Door hier bewust mee bezig te zijn, leidt dit tot meer zelfvertrouwen, veerkracht en voldoening. Een positief zelfbeeld is een belangrijke voorwaarde om andere denkperspectieven te kunnen zien en kunnen ontvangen. Door gemeenschappelijke waarden te verkennen, kan er een synergie ontstaan op de werkvloer.
Covey en persoonlijk leiderschap
Narratieve levenskunst is een vorm van ontwikkelkracht schept daarmee een nieuw perspectief. Je leert hiermee namelijk anders naar jezelf en je ervaringen te kijken. Het is een besef van vrijheid dat we zelf in staat zijn deze keuzes te kunnen maken. Het vraagt een blootleggen van je eigen kwetsbaarheid en een durven tonen wie je werkelijk bent.
Ik herken levenskunst in ons onderwijs door de aandacht voor persoonlijk leiderschap. Het gedachtengoed van Covey is een levenskunstig perspectief vertaald naar een populaire pedagogische leerlijn van nu: Leader in Me. Deze gaat uit van 7 gewoonten met als basis; eerst een betere relatie met jezelf, dan pas met anderen. Deze pro-actieve levenshouding kan alleen bereikt worden door ruimte te maken voor bewustwording van ons eigen handelen. En hierbij is het stellen van prioriteiten belangrijk.
Levenskunstige vraagstukken
Binnen de levenskunst staat 4 thema’s centraal: bezinning, waardenonderzoek, vriendschap en omgaan met tijd. Je zou jezelf de volgende vragen kunnen stellen:
Wat kan ik?
Wat wil ik echt?
Hoe doe ik dat samen?
Wanneer ga ik dat doen?
Covey heeft de 4 levenskunstige thema's binnen zijn 7 gewoonten verwerkt. Want deze vragen stellen je in staat om zelf de regisseur of auteur van je eigen leven te zijn. Je hebt hierbij het einddoel voor ogen. Hierbij kun je onderscheid maken tussen prioriteiten en minder belangrijke zaken. Je wilt het goede doen voor jezelf zonder daarmee een ander te benadelen. Dit vraagt dat je je kunt verwonderen in contact met de ander en je oordeel uit kan stellen: eerst begrijpen en dan begrepen worden. Verder heeft Covey het over synergie, het samendoen waarin het levenskunstig thema ‘vriendschap’ wordt bedoeld: want groeien kan alleen in relatie met anderen.
Taalontwikkeling in het onderwijs
Narratieve levenskunst begint bij storytelling. Wanneer leraren gebruik maken van verhalen kunnen abstracte concepten begrijpelijker worden. Leerlingen kunnen zich dan beter identificeren met de inhoud en dat is niet alleen helpend bij het onthouden maar stimuleert een sterke identiteitsontwikkeling waarbij je inzicht hebt in morele waarden vanuit je culturele bagage.
Wanneer leerlingen zich kunnen identificeren met personages in een verhaal, worden ze actief betrokken bij hun eigen leerproces. Het vertellen en schrijven van verhalen maken het mogelijk om empathie, creativiteit en probleemoplossend vermogen te ontwikkelen.
Verhalen vertellen, of storytelling, is een uitstekend middel om verschillende perspectieven te belichten en maatschappelijke thema's aan te snijden. Op deze wijze kunnen leraren gevoelige onderwerpen bespreken op een veilige manier, waarbij leerlingen hun eigen mening kunnen vormen.
Bovendien is het waardevol om eigen verhalen te delen en te schrijven. Door middel van creatief schrijven, discussies en reflectieoefeningen kunnen leerlingen leren om hun eigen ervaringen vorm te geven in woorden. Dit helpt hen niet alleen bij het ontwikkelen van sterke communicatieve vaardigheden, een groter taalbegrip, Â maar ook bij het opbouwen van zelfvertrouwen, empathie en een dieper begrip van zichzelf en anderen. Zij leren zichzelf uit te drukken in deze vorm van zelfexpressie. De leraar heeft hierbij vanzelfsprekend een voorbeeldrol.
Â
Conclusie
Dus wat is het doel van narratieve levenskunst? Het biedt perspectief in een wereld vol informatie en afleiding. Het ontwikkelen van een sterk identiteitsbesef is belangrijk in het samenwerking binnen een multidiverse samenleving.
Het kan ons helpen om onze eigen stem te vinden, betekenis te geven aan ons eigen verhaal creëren we een sterk identiteitsbesef terwijl we open leren staan voor het verhaal van de ander. Door bewustwording van elkaars narratieven kunnen we effectiever communiceren en anderen inspireren.
Op basis van de gemeenschappelijkheid van gedeelde waarden en ervaringen, kunnen we betere (werk-)relaties opbouwen. Dit vraagt kritisch denken, aanspreekbaar zijn, openheid en het vinden van kracht in eigen kwetsbaarheid.
Goed taalonderwijs is essentieel wanneer we jonge mensen begeleiden in het vertalen van hun keuzes en de betekenis die zij eraan geven binnen hun eigen verhaal. We bieden als leraar een veilige ruimte binnen de klas waarbij we meerdere perspectieven naast elkaar te laten bestaan zonder te oordelen. Door verkenning naar de gemeenschappelijke waarden kunnen we met elkaar in verbinding komen binnen een plurale en inclusieve samenleving.
Voorbeelden van narratieve levenskunstige verhalen:
Is vertellen nog lastig? Dan kunnen we beschermjassen:
Storytelling bij kleuters:
Zou jij hiermee willen oefenen? Kijk eens of supervisie past bij jou als levenskunstenaar!